Oliwa z oliwek extra virgin odznacza się niezwykłym składem chemicznym i wykazuje bardzo istotny wpływ na zdrowie. Z tego względu zaliczana jest do superfoods. Warunkuje to przede wszystkim wyjątkowa kompozycja kwasów tłuszczowych, a dokładnie zawarte w niej niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. W składzie oliwy przeważa zawartość kwasu oleinowego należącego do jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Tłuszcze jednonienasycone stanowią około 73% składu oliwy. Wśród wielonienasyconych kwasów tłuszczowych zawartych w oliwie z oliwek należy wymienić przede wszystkim kwas linolowy należący do kwasów omega-6 oraz kwas linolenowy z grupy kwasów omega-3. W składzie oliwy z oliwek znajdziemy również nasycone kwasy tłuszczowe, a wśród nich przede wszystkim kwas palmitynowy i stearynowy. Tłuszcze nasycone stanowią około 14% składu oliwy.

Oliwa z oliwek to także bogactwo innych cennych dla zdrowia składników m.in. witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, E, K), składników mineralnych (m.in. żelazo, cynk, miedź, jod, fosfor) oraz związków fenolowych. Polifenole wykazują działanie przeciwutleniające zmniejszając ilość wolnych rodników i chroniąc organizm przed stresem oksydacyjnym. Związki fenolowe wpływają także na jakość sensoryczną oliwy nadając jej gorzki, ostry smak i mocny, owocowy posmak. Dodatkowo ich właściwości przeciwutleniające przyczyniają się do wydłużenia okresu przydatności do spożycia.

Skład chemiczny oliwy z oliwek zależy jednak od wielu czynników m.in. od odmiany i stopnia dojrzałości oliwek, regionu uprawy, warunków klimatycznych, czasu i sposobu zbiorów, technik przetwarzania, warunków transportu, a także od przechowywania i pakowania.

Najlepszy skład chemiczny, a tym samym najlepsze właściwości zdrowotne ma oliwa z oliwek extra virgin, czyli oliwa z pierwszego tłoczenia. Najcenniejsza dla zdrowia jest oliwa z oliwek premium, która charakteryzuje się najniższą kwasowością oraz najwyższą zawartością polifenoli.

Te wyjątkowe wartości odżywcze oliwy sprawiają, że oliwa z oliwek:

• poprawia profil lipidowy, czyli wpływa korzystnie na poziom trójglicerydów i poziom cholesterolu (obniża poziom cholesterolu LDL potocznie nazywanego „złym cholesterolem” oraz podwyższa poziom cholesterolu HDL potocznie nazywanego „dobrym cholesterolem”),
• wykazuje działanie antyoksydacyjne,
• hamuje stany zapalne w organizmie,
• wzmacnia układ odpornościowy,
• reguluje pracę układu hormonalnego,
• działa przeciwzakrzepowo,
• wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe,
• ma korzystny wpływ na ciśnienie krwi,
• reguluje poziom glukozy we krwi zmniejszając ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2,
• odgrywa istotną rolę w profilaktyce chorób cywilizacyjnych (zmniejsza ryzyko m.in. chorób sercowo-naczyniowych (nadciśnienia, miażdżycy, choroby wieńcowej), nowotworów (jelita grubego, piersi, prostaty), cukrzycy typu 2 oraz zespołu metabolicznego),
• spowalnia procesy starzenia się organizmu,
• poprawia stan skóry, włosów,
• korzystnie wpływa na rozwój płodu.

Badania dowodzą, że mieszkańcy krajów śródziemnomorskich cieszą się zdrowiem, witalnością i młodym wyglądem. Odnotowano u nich niskie wskaźniki zachorowalności na miażdżycę i chorobę wieńcową, a także choroby nowotworowe. A to za sprawą diety śródziemnomorskiej, której nieodłącznym elementem jest oliwa z oliwek. Na dobrą kondycję organizmu wpływa oczywiście całokształt diety, czyli duża ilość świeżych warzyw i owoców, roślin strączkowych, pełnoziarnistych produktów zbożowych oraz ryb, ale to przede wszystkim oliwie z oliwek przypisuje się szereg korzystnych właściwości.

Piśmiennictwo:

1. Angeloni C, Malaguti M, Barbalace MC, Hrelia S. Bioactivity of Olive Oil Phenols in Neuroprotection. Int. J. Mol. Sci. 2017, 18(11): 2230.
2. Estruch R, Ros E, Salas-Salvadó J, Covas MI, Corella D, Arós F, Gómez-Gracia E, Ruiz-Gutiérrez V, Fiol M, Lapetra J, Lamuela-Raventos  RM, Serra-Majem L, Pintó X, Basora J, Muñoz MA, Sorlí JV, Martínez JA, Fitó M, Gea A, Hernán MA, Martínez-González MA, PREDIMED Study Investigators. Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet Supplemented with Extra-Virgin Olive Oil or Nuts. N Engl J Med. 2018, 378(25):e34.
3. Gorzynik-Debicka M, Przychodzen P, Cappello F, Kuban-Jankowska A, Gammazza AM, Knap N, Wozniak M, Gorska-Ponikowska M. Potential Health Benefits of Olive Oil and Plant Polyphenols. Int. J. Mol. Sci. 2018, 19(3): 686.
4. Kwiatkowska E. Właściwości zdrowotne oliwy z oliwek. Postępy Fitoterapii 2007, 3: 168-171.
5. Serreli G, Deiana M. Biological Relevance of Extra Virgin Olive Oil Polyphenols Metabolites. Antioxidants 2018, 7(12): 170.
6. Visiolia F,Francoc M, Toledo E, Luchsinger J, Willett WC, Hu FB, Martinez-Gonzalez MA. Olive oil and prevention of chronic diseases: Summary of an International conference. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases 2018, 28, 7: 649-656.
7. Wroniak M, Maszewska M. Oliwa Z Oliwek W Diecie Śródziemnomorskiej. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 5 (78), 26-36.
8. Yubero-Serrano EM, Lopez-Moreno J, Gomez-Delgado F, Lopez-Miranda J. Extra virgin olive oil: More than a healthy FAT. European Journal of Clinical Nutrition 2019, 72: 8-17.